هوشنگ سیحون یک معمار مطرح ایرانی است که با معماری بناهای ماندگاری مانند آرامگاه خیام و کمال‌الملک به شهرت رسیده است. سیحون را پدر معماری مدرن ایران می‌دانند.

زندگی‌نامۀ هوشنگ سیحون، پدر معماری مدرن ایران

هوشنگ سیحون یکی از معماران برجسته ایرانی است که در سال 1299 هجری شمسی در شهر تهران چشم به جهان گشود و در سال 1393 نیز در کشور کانادا به دور از وطن درگذشت. سیحون به عنوان یک طراح، نقاش، معمار و مجسمه‌ساز برجسته در جوامع هنری شهرت داشت. او با طراحی بناها و آرامگاه‌های شخصیت‌های مهم تاریخ به «معمار بناهای ماندگار» مشهور شد. خط فکری سیحون در معماری، پیروی از اصول معماری مدرن بود که به همین دلیل نیز او را پدر معماری مدرن ایران می‌دانند.

هوشنگ سیحون در یک خانوادۀ هنری پرورش یافت. پدربزرگش میرزاعبدالله فراهانی که از بزرگان عرصۀ موسیقی سنتی بود به پدر موسیقی ایرانی معروف بود. همچنین مادر او نیز از بهترین نوازندگان تار و سه‌تار در دوران حیات خود بود.

این معمار ایرانی پس از گذراندن تحصیلات آکادمیک در دانشگاه تهران، بنابر دعوت معمار مشهور "آندره گدار" به کشور پاریس رفت و در آنجا به ادامۀ تحصیل پرداخت و مدرک دکترای هنری خود را دریافت کرد. او در سن 25 سالگی پس از بازگشتش به ایران، آرامگاه بوعلی سینا را در شهر همدان طراحی کرد و در مدت زمان کوتاهی از محبوبیت بالایی برخوردار شد. سپس او به عضویت شورای ملی باستان‌شناسی و شهرسازی دانشگاه‌های ایران درآمد و با حفظ سمت، مسئولیت مرمت آثار باستانی و تاریخی ایران را برعهده گرفت.

فعالیت‌های حرفه‌ای

سیحون پس از بازگشت به ایران، به استخدام وزارت فرهنگ و هنر درآمد و به تدریس در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران مشغول شد. او در سال 1330 به ریاست دانشکده معماری این دانشگاه منصوب شد و تا سال 1347 در این سمت به فعالیت خود ادامه داد. سیحون در طول دوران تدریس خود، نسلی از معماران برجسته ایرانی را تربیت کرد.

او علاوه بر تدریس، به طراحی و اجرای پروژه‌های معماری متعددی نیز پرداخت. آثار سیحون تلفیقی از معماری سنتی ایران و معماری مدرن غربی است. او با استفاده از مصالح بومی و بهره‌گیری از عناصر معماری سنتی ایرانی، بناهایی را خلق کرد که در عین مدرن بودن، ریشه در فرهنگ و تاریخ ایران داشتند.

آثار برجسته

از جمله آثار برجسته هوشنگ سیحون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آرامگاه فردوسی: این بنا که در توس (نزدیک مشهد) واقع شده است، یکی از مهم‌ترین نمادهای هویت ملی ایران به شمار می‌رود. سیحون در طراحی این بنا، از عناصر معماری هخامنشی و ساسانی الهام گرفته است.
• آرامگاه خیام: این بنا که در نیشابور واقع شده است، با طراحی منحصر به فرد خود، به یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم ایران تبدیل شده است. سیحون در طراحی این بنا، از ریاضیات و نجوم خیام الهام گرفته است.
• موزه توس: این موزه که در نزدیکی آرامگاه فردوسی واقع شده است، به نمایش آثار تاریخی و فرهنگی منطقه توس می‌پردازد.
• ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه تهران: این بنا که در مرکز تهران واقع شده است، یکی از نمونه‌های برجسته معماری مدرن در ایران است.

هوشنگ سیحون و هنر معماری

سیحون دربارۀ معماری‌های خود می‌گوید:

راهی را که من در معماری پیش گرفته‌ام به طور خلاصه و به صورت فهرست ذکر می‌کنم. در معماری، قبل از هر چیز علاقه دارم منطق را همیشه در نظر داشته باشم. در معماری هیچ چیز نباید بی‌منطق به کار برود، حتی کوچکترین خط و کم‌ترین نقطه بایستی دلیل و معنای مخصوص به خود را داشته باشد. به ویژه از فانتزی‌های بی‌معنا و بی‌مغز گریزانم. حقیقت بایستی عریان و بی‌پرده در معماری خودنمایی کند ولو اگر گاهی اوقات زننده باشد. اطمینان دارم که حقیقت همیشه زیبایی و لطف مخصوص به خود را خواهد داشت. یک معمار خوب باید مثل یک شعر، عالی، ساده، سهل و ممتنع باشد. از شلوغی و درهم و برهم بودن بی‌اندازه گریزانم. نقشۀ ساده همیشه زود خوانده می‌شود و اشخاص را گمراه نمی‌‌کند. طرح نقشۀ یک ساختمان مثل حل یک مسئله است. باید همیشه ساده‌ترین راه‌حل را در نظر گرفت و از راه‌های پیچ در پیچ صرف‌نظر کرد.

آرامگاه ابوعلی سینا در شهر همدان سال 1330

آرامگاه کمال‌الملک در شهر نیشابور سال 1337

آرامگاه خیام در شهر نیشابور سال 1338

آرامگاه نادرشاه افشار در شهر مشهد سال 1342

کروکی از شهر پاریس 

هوشنگ سیحون و هنر نقاشی

هوشنگ سیحون که جزء معماران برجسته ایرانی بوده است، علاوه بر دانش معماری در عالم نقاشی نیز صاحب نظر بود. او آثار بی‌بدیلی در هنر نقاشی به وجود آورد و آثار او در سال 1972 میلادی در نمایشگاه بین‌المللی دانشگاه ماساچوست در کنار آثار هنرمندان بزرگی چون پیکاسو و سالوادور دالی به نمایش درآمد. سبک سیحون در نقاشی بیشتر با استفاده از تکنیک آبرنگ و رنگ روغن بود و امروزه تعدادی از آثار او در دانشگاه‌های واشنگتن و برکلی وجود دارد.

میراث سیحون

هوشنگ سیحون در سال 1393 در کانادا درگذشت. او با آثار ماندگار خود، نقش بسزایی در شکل‌گیری معماری مدرن ایران ایفا کرد و میراثی ارزشمند برای معماران و هنرمندان ایرانی بر جای گذاشت. آثار او نه تنها به عنوان نمونه‌های برجسته معماری شناخته می‌شوند، بلکه به عنوان نمادهایی از هویت ملی و فرهنگی ایران نیز مورد احترام قرار دارند.