هوشنگ گلشیری یکی از نویسندگان ایرانی است که توانست بر داستان‌نویسی معاصر زبان پارسی تاثیر زیادی داشته باشد.

همراه با هوشنگ گلشیری

هوشنگ گلشیری یکی از نویسندگان ایرانی است که توانست بر داستان‌نویسی معاصر زبان پارسی تاثیر زیادی داشته باشد. یکی از مشهورترین رمان‌های او «شازده احتجاب» نام دارد که آن را یکی از قوی‌ترین داستان‌های ایرانی می‌دانند. او موفق شد تا پایان عمر خود نسل بزرگی از نویسندگان را پرورش دهد که بسیاری از آنها در دهه ۷۰ خورشیدی به شهرت زیادی دست پیدا کردند. با ما همراه باشید تا در ادامه به شرح حال و معرفی آثار هوشنگ گلشیری بپردازیم.

شرح حال هوشنگ گلشیری

هوشنگ گلشیری در شهر اصفهان دیده به جهان گشود؛ اما کودکی خود را در آبادان گذراند. او تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه اصفهان آغاز کرد و در همان دوران با انجمن ادبی صائب که توانست تاثیر زیادی در شکل‌دهی مسیر او داشته باشد آشنا شد.

او کار ادبی را از سال ۱۳۳۹ خورشیدی و با جمع‌آوری فرهنگ مردم مناطق مختلف اصفهان، افسانه‌ها و داستان‌های محلی آغاز کرد. پس از مدتی به سرودن شعر پرداخت؛ اما نتوانست در این مسیر موفقیت چندانی به دست آورد. او حلقه ادبی جنگ اصفهان را به همراه چند تن دیگر از نویسندگان نواندیش راه‌اندازی کرد.

هوشنگ گلشیری به مدت ۴ سال در دهه 50، استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود. گلشیری سرانجام در سن ۶۲ سالگی در سال ۱۳۷۸ خورشیدی بر اثر بیماری دیده از جهان فرو بست و او را در امامزاده طاهر کرج به خاک سپردند.

فعالیت‌های هوشنگ گلشیری

هوشنگ گلشیری از جوانی همکاری خود را با مطبوعات آغاز کرده و برخی از آثار خود را در نشریاتی مانند «فردوسی» و «کیهان هفته» منتشر نمود. این همکاری پس از انقلاب ۱۳۵۷ نیز ادامه یافته و او با نشریاتی مانند «مجله آدینه» که نشریه جریان روشنفکری در دهه ۶۰ و ۷۰ ایران بود همکاری داشت. همچنین «دنیای سخن» که نام یک ماهنامه فرهنگی و هنری بود، یکی دیگر از نشریاتی بود که با هوشنگ گلشیری همکاری داشت.

یکی از مهم‌ترین اقدامات تاثیرگذار که توسط این نویسنده بزرگ ایرانی انجام شد، پرورش نسل تازه‌ای از نویسندگان ایرانی در قالب کارگاه‌های داستان‌خوانی بود. او از سال ۱۳۶۲ تا پایان عمر خود اقدام به تشکیل جلسات هفتگی داستان‌خوانی و نقد داستان نمود و این جلسات به طور عمده در پنجشنبه‌ها برگزار می‌شد و به همین دلیل به جلسات پنجشنبه‌ها شهرت یافت. او بخشی از این جلسات را در منزل شخصی خود برگزار کرد. نویسندگان دیگری نیز در کارگاه‌های داستان‌خوانی گلشیری شرکت داشتند که از آن جمله می‌توان به عباس معروفی اشاره کرد.

آثار بر جای مانده از هوشنگ گلشیری

از این نویسنده بزرگ ایرانی داستان‌های کوتاه، داستان‌های بلند، رمان، فیلم‌نامه و دست‌نوشته‌هایی بر جای مانده است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نمازخانه کوچک من

«نمازخانه کوچک من» نام مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که در سال ۱۳۵۴ خورشیدی منتشر شد. هوشنگ گلشیری در داستان «نمازخانه کوچک من» به روایت مرد شش انگشتی پرداخته است که موقعیت جسمی خاص، او را از اطرافیان متمایز می‌کند. همچنین در این مجموعه، داستانی به نام «گرگ» روایت شده است که جزء نخستین داستان‌های کوتاه در ژانر گوتیک در ادبیات پارسی به شمار می‌آید.

شازده احتجاب

«شازده احتجاب» نام رمانی از هوشنگ گلشیری است که برای اولین بار در سال ۱۳۴۸ خورشیدی به چاپ رسید. این اثر یکی از معروف‌ترین آثار بر جای مانده از گلشیری است که به روایت فروپاشی نظام پیشامدرن و شاهی در سنت فرهنگی ایران می‌پردازد. گلشیری که در این اثر از شیوه جریان سیال ذهن بهره برده است، آن را خوش اقبال‌ترین کتاب خود می‌داند. بهمن فرمان‌آرا با اقتباس از این رمان فیلمی به همین نام را کارگردانی کرده است.

۱۲ رخ

۱2 رخ یکی از فیلمنامه‌های گلشیری است که نام سومین جنگ میان ایران و توران می‌باشد. در شاهنامه فردوسی به طور مفصل به این جنگ حماسی پرداخته شده است.

آینه‌های درددار

آینه های دردار نام رمانی از  گلشیری است که نویسنده در آن تضادهای فرهنگی اروپا و ایران را زیر ذره‌بین قرار می‌دهد. او در این اثر سفر برون مرزی یک نویسنده معاصر به اروپا را شرح می‌دهد.

یادمان‌های هوشنگ گلشیری

بنیاد هوشنگ گلشیری، نام یک سازمان مردم‌نهاد و بنیاد مستقل فرهنگی در ایران است که به یاد این نویسنده بزرگ ایرانی تاسیس شده است. همسر گلشیری، فرزانه طاهری که یکی از مترجمان ایرانی می‌باشد، مدیریت این نهاد را بر عهده دارد.

فرزانه طاهری پس از مرگ گلشیری موفق شد همراه با تعدادی از دوستان و طرفداران همسرش این نهاد را راه‌اندازی کند. همچنین جایزه‌ای به نام جایزه ادبی هوشنگ گلشیری که یک جایزه ادبی خصوصی به شمار می‌آید، توسط این نهاد به صورت سالانه به آثاری که در زمینه ادبیات داستانی زبان فارسی در ایران منتشر می‌شدند اختصاص می‌یافت.

نخستین دوره این جایزه ادبی در سال ۱۳۸۰ و سیزدهمین و آخرین دوره آن در سال ۱۳۹۳ برگزار شد و اعطای جایزه از آن سال متوقف شده است. این جایزه با وجود آنکه از طرف یک نهاد خصوصی به اثر برگزیده سال تعلق می‌گرفت؛ اما جزء جایزه‌های ادبی معتبر و مستقل ایران به شمار می‌رفت.

از جمله آثار برگزیده این جایزه ادبی می‌توان به رمان «درخت انجیر معابد» اثر احمد محمود، رمان «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» اثر زویا پیرزاد، رمان «هم‌نوایی شبانه ارکستر چوب‌ها» اثر رضا قاسمی و «رویای تبت» اثر فریبا وفی اشاره کرد.

سخن پایانی

هوشنگ گلشیری یکی از نویسندگان بزرگ ایرانی بود که توانست تاثیر زیادی بر داستان‌نویسی معاصر زبان پارسی داشته باشد و با برگزاری کلاس‌های کتاب‌خوانی توانست نسل جدیدی از نویسندگان را تحویل جامعه ایران دهد. بیشتر آثار گلشیری در زمان حیات او ممنوع‌الچاب بودند و تعداد زیادی از آنها پس از درگذشت وی منتشر شدند.