صادق چوبک، با قلمی بی‌پروا و نگاهی تیزبین، زندگی مردمان جنوب ایران را با تمام رنج‌ها، زیبایی‌ها و تناقضاتش، در قاب داستان‌هایش جاودانه کرد.

نویسنده بزرگی به نام صادق چوبک

صادق چوبک یکی از نویسندگان بزرگ ایرانی بود که آثار معروف متعددی از وی بر جای مانده است. بسیاری از افراد معتقدند که صادق چوبک به همراه «محمدعلی جمال‌زاده» و «صادق هدایت»، پدران داستان‌نویسی نوین ایران هستند. آثار مشهوری همچون «تنگسیر» و «سنگ صبور» از وی بر جای مانده است که جزء پرفروش‌ترین و مطرح‌ترین رمان‌های فارسی هستند. در ادامه بیشتر با شرح حال این نویسنده بزرگ ایرانی آشنا خواهیم شد.

شرح حال صادق چوبک

صادق چوبک در سال ۱۲۹۵ خورشیدی دیده به جهان گشود و در سال ۱۳۷۷ چشم از جهان فرو بست. او در شهر بوشهر به دنیا آمد و در حالی که پدری تاجر داشت ترجیح داد شغل پدر را دنبال نکند. او تحصیلات خود را در بوشهر و شیراز گذراند و در یکی از مراکز آموزشی قدیمی و معتبر تهران به نام دبیرستان ماندگار البرز ادامه تحصیل داد و در نهایت در وزارت فرهنگ استخدام شد. صادق چوبک اولین مجموعه داستانی خود را در سال ۱۳۲۴ با عنوان «خیمه شب بازی» منتشر نمود.

آثار صادق چوبک

از صادق چوبک نویسنده بزرگ ایرانی آثار زیادی بر جای مانده است که در ادامه به معرفی برخی از آنها خواهیم پرداخت:

رمان تنگسیر

رمان تنگسیر نخستین رمانی است که توسط چوبک در سال ۱۳۴۲ منتشر شد. ماجرای تنگسیر در تنگستان و بوشهر می‌گذرد و نویسنده ادعا کرده که این رمان را بر اساس واقعیت نگاشته است. فیلمی نیز با عنوان تنگسیر در سال ۱۳۵۲ خورشیدی بر اساس این رمان توسط امیر نادری ساخته شد.

در این داستان مردی به نام زائر محمد که یک جوانمرد و دلاور تنگسیری است، قهرمان داستان بوده و درخشان‌ترین و بهترین ویژگی‌های جوانمردی و سلحشوری را از خود نمایش می‌دهد. او برخلاف بیشتر شخصیت‌های نوشته‌های چوبک به صورت کاملا آگاهانه برای انتقام آماده شده و انتقام را به خداوند واگذار نمی‌کند.

مجموعه داستان انتری که لوطی‌اش مرده بود 

این عنوان نام کتابی از صادق چوبک است که سه داستان و یک نمایشنامه را در خود جای داده است. داستان‌های این مجموعه با عناوین «چرا دریا طوفانی شده بود»، «قفس» و «انتری که لوطی‌اش مرده بود» به چاپ رسید. همچنین یک نمایشنامه با عنوان «توپ لاستیکی» نیز در این مجموعه وجود دارد.

این کتاب در سال ۱۳۲۸ منتشر شد و تا پیش از انقلاب سال ۵۷ به چاپ هفتم رسید؛ اما پس از انقلاب در دهه ۸۰ قسمتی از این کتاب سانسور شد. معروف‌ترین داستان این مجموعه، «انتری که لوطی‌اش مرده بود» نام دارد و به ماجرای انتری می‌پردازد که لوطی او مرده و او با پاره کردن زنجیر از قید اسارت آزاد شده است؛ اما آزادی نمی‌تواند مشکل او را حل کند و در پایان او بدون اینکه راه نجات پیدا کند در سرگشتگی گم می‌شود.

البته این داستان یک ماهیت تمثیلی دارد و قصد دارد به سرنوشت انسان روشنفکری اشاره کند که توانسته زنجیر اسارت سنت‌های اجتماعی را پاره کرده و از محدودیت‌های آنها آزاد شود؛ اما این آزادی برای او ثمری نداشته و نتوانسته او را به راز هستی رهنمون شود.

رمان سنگ صبور

رمان سنگ صبور نام یکی از آثار صادق چوبک است که ساختار آن بر اساس تک‌گویی می‌باشد. در فصل‌های جداگانه این کتاب تمام شخصیت‌ها به زبان گفتاری و به شیوه راوی اول شخص صحبت می‌کنند. تمام این تک‌گویی‌ها جهان خون‌آلود و تاریکی را بازتاب می‌دهند که چوبک قصد دارد از ایران سال‌های نخستین قرن بیستم به تصویر بکشد.

این رمان یکی از مشهورترین آثار چوبک است که توانسته تصویری از فقر و زندگی مردم شیراز را نمایش دهد. عده‌ای معتقدند که تاثیر مشهودی از آثار صادق هدایت را می‌توان در سنگ صبور مشاهده کرد.

طرز فکر صادق چوبک

بیشتر آثار چوبک به تیره‌روزی مردمی می‌پردازند که اسیر نادانی و خرافه هستند. او موفق شد در آثار خود، زخم‌های طبقه فرودست را منعکس کند. وی در سال ۱۳۵۵ راهی آمریکا شد و تا آخر عمر در آنجا زندگی کرد. چوبک در اواخر عمر بینایی خود را از دست داد و در سن ۸۱ سالگی در آمریکا درگذشت. او وصیت کرده بود یادداشت‌هایی از وی را که منتشر نشده‌اند بسوزانند. همچنین جنازه وی نیز طبق وصیت خود او سوزانده شد.

چوبک علاوه بر نویسندگی، مترجم خوبی بود و توانست قصه پینوکیوی معروف را با عنوان «آدمک چوبی» به فارسی ترجمه کند. همچنین شعر «غراب» از «ادگار آلن پو»، شاعر و نویسنده مشهور آمریکایی به همت چوبک به فارسی برگردانده شد. یکی دیگر از آثار منتشرشده توسط وی، ترجمه یک حکایت عاشقانه هندی به نام «مهپاره» بود که در زمستان ۱۳۷۰ به چاپ رسید.

آثار او همیشه مورد نقد و بررسی جدی بوده و نوشته‌های او در کتاب‌های مختلفی واکاوی شده‌اند. از جمله این کتاب‌ها می‌توان به قصه‌نویسی رضا براهنی، داستان‌نویس، منتقد و شاعر برجسته ایرانی و همچنین «نویسندگان پیشرو ایران» به قلم محمدعلی سپانلو اشاره کرد. حسن میرعابدینی نیز در کتابی با عنوان «100 سال داستان‌نویسی در ایران» به نقد و بررسی آثار چوبک پرداخته است. کتابی با عنوان «نویسندگان پیشگام در قصه‌نویسی امروز ایران» نیز توسط علی اکبر کسمایی منتشر شده که در آن آثار چوبک مورد واکاوی قرار گرفته است.

سخن پایانی

صادق چوبک یکی از نویسندگان مشهور ایرانی است که آثار معروفی همچون رمان تنگسیر و سنگ صبور از او بر جای مانده است. او را به همراه محمدعلی جمال‌زاده و صادق هدایت از پدران داستان‌نویسی نوین زبان فارسی می‌دانند. تنگسیر، مشهورترین اثر چوبک است که به ۱۸ زبان زنده دنیا ترجمه شده و فیلمی نیز بر همین مبنا ساخته شده است.